ଦେଖିଲା କୁନା ମହୁଲ ଡାଳେ

ବସିଛି ଏକ ବଣି,

ପଡ଼ୁଛି ଯେତେ ମହୁଲ ଫୁଲ

ହିସାବ କରେ ଗଣି ।

ଡାକିଲା କୁନା କିଆଁ ଲୋ ବଣି

ଘଷୁଛୁ ଥଣ୍ଟ ଡାଳେ?

ଆ' ମୋ' ପାଶେ ଖାଇବୁ ଯେବେ

ମିଠା ପିଜୁଳି ଫାଳେ ।

ସୁନାର ଏକ ପଞ୍ଜୁରି ଗଢ଼ି

ଆଣିବେ ବାପା ମୋର,

ମାଆଠୁ ମାଗି ଦେବିଲୋ ତୋତେ

କଦଳୀ, ଛେନା, ସର ।

ସୁନା ଗିନାରେ ଦେବି ମୁଁ ପାଣି

ରୂପା ଥାଳିରେ ଭାତ,

ବୁଲାଇ ନେବି ମେଳାକୁ ତୋତେ

ଦେଖିବୁ କେତେ ଯାତ ।

କ‌ହିଲା ବଣି କୁନା ଭାଇନା,

କ‌ହିଲ ସତ ଏକା,

ମନରେ ତୁମ ଶରଧା ଥାଉ

ନିଇତି ହେବ ଦେଖା ।

ଗଛରୁ ଗଛ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ିକା

ପାଉଛି କେତେ ସୁଖ,

ଡାଳରେ ଥାଇ ଦେଖଇ ମୁହିଁ

ଜ‌ହ୍ନମାମୁଁର ମୁଖ ।

ବୁଲୁଛି ଖାଇ ବଣର ଫଳ

ଡିମିରି, ଆମ୍ବ, ଜାମୁ,

ଶୋଉଛି ସୁଖେ ବସାରେ ମୋର

ଲେଉଟି ନାନା କାମୁ ।

କୁନା ଭାଇନା ସୁନା ପଞ୍ଜୁରି

ସେ ସୁଖ ଦେବ କିବା?

ଯିଏ ଯାହାର ମନ ଖୁସିରେ

ଆପଣା ସୁଖେ ଥିବା ।

ଲୋଡ଼ା ନାହିଁ ମୋ ସୁନା ପଞ୍ଜୁରି

ରୂପା ଥାଳିର ଭାତ,

ଏ ଗଛ ଡାଳ ସରଗ ମୋର

ବଣ ପରାଣ ମିତ ।

ଅସ୍ତ ହେଲେ ଦିନମଣି ହେଲା ଦିନ ଶେଷ
ଆସଇ ରଜନୀରାଣୀ ଧରି କଳାବେଶ,
ସନ୍ଧ୍ୟା ହେଲା ସନ୍ଧ୍ୟା ହେଲା ବୋଲି ପକ୍ଷୀଗଣ
ରାବଦେଇ ଯେଝା ବାସେ କରନ୍ତି ଗମନ ।।

ଧୂଳି ଉଡ଼ାଇଣ ଦାସ୍ତେ କରି ହମ୍ବା ରଡ଼ି
ଯାଉଛନ୍ତି ଗୋରୁପଲ ଗୋଠରୁ ବାହୁଡ଼ି,
ହଳ କାମ ସାରି ଚଷା ମହାଆନନ୍ଦରେ
ନାନା ରଙ୍ଗେ ଗୀତ ଗାଇ ବାହୁଡ଼ଇ ଘରେ ।

ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ ଅନ୍ଧକାର ଘୋଟଇ ଗଗନ
ଆବରଇ ଜଳ ସ୍ଥଳ ପର୍ବତ କାନନ ।
ରତ୍ନ ଦୀପାବଳି ପ୍ରାୟେ ତାରା କୋଟିକୋଟି
ଜଳୁଛନ୍ତି ଆକାଶରେ ହୋଇ ଗୋଟିଗୋଟି ।

ଭାଙ୍ଗି ଯାଇଅଛି ଏବେ ଦିବସ ଗହଳ,
ନାହିଁ ଆଉ ଏ ଭୁବନେ ଜୀବନ ଚହଳ ।।
ଦିନ-ଶ୍ରମ ଅନ୍ତେ ବସି ନିଜନିଜ ଘରେ,
ବିଶ୍ରାମ ଲୋଡ଼ନ୍ତି ସର୍ବେ ଆକୁଳ ଅନ୍ତରେ ।।
ଧୀରେ ଆସୁଅଛି ନିଦ୍ରା, ନରନାରୀଗଣ,
ତାହାର ପରଶେ ଏବେ ମୁଦିବେ ନୟନ ।

ରହ ଆରେ କାଠୁରିଆ ନ ପକାଅ ହାଣି,
ଶୁଣ କାନ ଡେରି ଥରେ ଏ ଗଛ କାହାଣୀ ।
ନ ଫୁଟୁ ପଛକେ ବାସଫୁଲ ଗଛ ଦେହେ,
ନ ଉଡ଼ୁ ପଛକେ ମଧୁମକ୍ଷିକା ସେନେହେ ।
ବସି କୁହୁକୁହୁ ତାନେ ନବ ମଧୁକାଳେ,
ନ ଗାଉ କୋକିଳ ପଛେ ଫୁଲଭରା ଡ଼ାଳେ ।
ନ ଫଳୁ ପଛେ ଏ ଗଛେ ମିଠାମିଠା ଫଳ,
ଖରାବେଳ ବାଟୋଇ ତ ବସେ ଏହା ତଳ ।


ଛାଡ଼ି ଯାଅ କାଠୁରିଆ ନ ପକାଅ ହାଣି,
ଶୁଣ କାନ ଦେଇ ଥରେ ଏ ଗଛ କାହାଣୀ ।
କାଠୁରିଆ ନ ହାଣ ସେ ଗଛ, ରହ ରହ,
ତାହାକୁ ଲଗାଇ ଗଲେ ପିତୃପିତାମହ ।
କେତେ ଦୁଃଖ ସୁଖ ସେ ଯେ ଦେଖିଛି ଆମ୍ଭର,
କେତେ ଝିଅ ପୁଅ କେତେ ଯାତ ବିଭାଘର ।
ମନେ ପଡ଼େ ପିଲାଦିନ ଏହାରି ମୂଳରେ,
ଖେଳୁଥିଲି ମୁହିଁ ଖେଳ ସାଥୀ ଗହଳରେ ।


ଏବେ ବାଲ୍ୟକାଳେ ପୋଥି ଧରି ଛାଇ ତଳେ,
ପଢ଼ଇ ବସି ମୁଁ ସଞ୍ଜ ସକାଳେ ନିଶ୍ଚଳେ ।
କାଠୁରିଆ ନ ହାଣ ସେ ଗଛ, ରହ ରହ,
ଦେଖିଅଛି ଏ ଗଛ ମୋ ପିତୃପିତାମହ ।
ନ ହାଣ ଏ ଗଛ ଶୁଣ ମୋର ବାଣୀ,
ଥାଉ ମୁଁ ଜୀବନେ ଗଛ ନ ପାରିବ ହାଣି ।
ପୂରୁବ ଆକାଶେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଦେ ପ୍ରଭାତରେ,
ଉଠନ୍ତି ପକ୍ଷୀଏ ରାବି ଏହାରି ଡାଳରେ ।
ଯାଅ ଯାଅ କାଠୁରିଆ ଏ ଗଛ ନ ହାଣି,
ରଖିବି ଏ ଗଛ ମୁହିଁ ସତ୍ୟ ମୋର ବାଣୀ ।

ଦେଖିଲା କୁନା ମହୁଲ ଡାଳେ ବସିଛି ଏକ ବଣି,
ଝଡ଼ୁଛି ଯେତେ ମହୁଲ ଫୁଲ ହିସାବ କରେ ଗଣି ।

ଡାକିଲା କୁନା କିଆଁଲୋ ବଣି ଘଷୁଛୁ ଥଣ୍ଟ ଡାଳେ?
ଆ' ମୋ' ପାଶେ ଖାଇବୁ ଯେବେ ମିଠା ପିଜୁଳି ଫାଳେ ।

ସୁନାର ଏକ ପଞ୍ଜୁରି ଗଢ଼ି ଆଣିବେ ବାପା ମୋର,
ମାଆଠୁ ମାଗି ଦେବିଲୋ ତୋତେ କଦଳୀ, ଛେନା, ସର ।

ସୁନା ଗିନାରେ ଦେବି ମୁଁ ପାଣି ରୂପା ଥାଳିରେ ଭାତ,
ବୁଲାଇ ନେବି ମେଳାକୁ ତୋତେ ଦେଖିବୁ କେତେ ଯାତ ।

କ‌ହିଲା ବଣି କୁନା ଭାଇନା, କ‌ହିଲ ସତ ଏକା,
ମନରେ ତୁମ ଶରଧା ଥାଉ ନିଇତି ହେବ ଦେଖା ।

ଗଛରୁ ଗଛ ଉଡ଼ି ଉଡ଼ିକା ପାଉଛି କେତେ ସୁଖ,
ଆକାଶେ ଥାଇ ଦେଖି ମୁହିଁ ଜ‌ହ୍ନମାମୁଁର ମୁଖ ।

ବୁଲୁଛି ଖାଇ ବଣର ଫଳ କେତେ ଯେ ମିଠା କୋଳି
ଗଛର ଡାଳେ ପବନ ତାଳେ ଖେଳଇ ମୁହିଁ ଦୋଳି ।

ମନ ଆନନ୍ଦେ ଉଡ଼ି ବୁଲଇ ଖୁସିରେ ଗାଏ ଗୀତ,
ନ ମାନେ ଝଡ଼ି, ବରଷା ଖର ନ ମାନେ ପୁଣି ଶୀତ ।

କୁନା ଭାଇନା ସୁନା ପଞ୍ଜୁରି ଦେବକି ସେଇ ସୁଖ,
ପର ଅଧୀନ ବନ୍ଦୀ ଜୀବନ ଅଟଇ ବଡ଼ ଦୁଃଖ ।

ଲୋଡ଼ା ନାହିଁ ମୋ ସୁନା ପଞ୍ଜୁରି ରୂପା ଥାଳିର ଭାତ,
ଗଛର ଡାଳ ସରଗ ମୋର ବଣ ପରା ମୋ' ମିତ ।

ଆମ ଏ ଦେଶର ଯଶ ବିଭବ
ଦେଖି ବିଦେଶୀଙ୍କ ବଢ଼ିଲା ଲୋଭ ।

ଦଖଲ କଲେ ସେ ସାରା ମୁଲକ
ଦେଖାଇ ଆମକୁ ଗୁଳି ବନ୍ଧୁକ ।

ବୋହିନେଲେ ଆମ ଦେଶରୁ ଧନ
ଚାବୁକ ପାହାରେ କଲେ ଶାସନ ।

ପାଟିକଲେ ହେଲା ବେତ ପାହାର
ଗୁଳିରେ ଫାଟିଲା ମଥା କାହାର ।

ଶହଶହ ସ୍ୱାଧୀନତା ସଇନ
ହସି ହସି କଲେ କାରାବରଣ ।

ଗୋରା ବେପାରୀଏ ହେଲେ ପାଗଳା
ଚଳାଇଲେ ଦେଶେ ଦମନ ଲୀଳା

ବୀରକିଶୋର ଏ ଦେଶର କବି
ଆଖିରେ ଦେଖିଲେ କଷଣ ଛବି ।

ଗୋରା ଶାସକଙ୍କ ଦମନ ଲୀଳା
ମନ‌କୁ ତାଙ୍କର ଅଥିର କଲା ।

ଲେଖିଗଲେ ଗୀତ ମାଳକୁ ମାଳ
ରହିଥିବ ତାହା କାଳକୁ କାଳ ।

ସେ ଗୀତେ ସଭିଏଁ ଉଠିଲେ ମାତି
ଗୁଳି ଆଗେ ଦେଲେ ପତାଇ ଛାତି !

ସାଜିଲେ ପିଲାଏ ବାନରସେନା
ବାହାରିଲେ ଧରି ତ୍ରିରଙ୍ଗା ବାନା ।

ଖାଇଲା ଗୋଇଠା ବେତ ପାହାର
ଦେଖିଲେ ସ‌ହିବ ଛାତି କାହାର !

ଗୋରା ସରକାର ବନ୍ଧୁକ ଗୁଳି
କବିତା ଶକତି ତା'ଠାରୁ ବଳି ।

ଥରିଲା ଶେଷରେ ବିଦେଶୀ ଛାତି
ଆଉ ନ ରହିଲେ ଗୋଟିଏ ରାତି ।

ଛାଡ଼ି ପଳେଇଲେ ଭାଇରତ ଭୂଇଁ
ତେର ନଈ ସାତ ଦରିଆ ଡେଇଁ ।